BİREYSEL EMEKLİLİK

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) nedir? 

Bireysel Emeklilik Sistemi; bireylerin emekliliklerinde rahat etmeleri için düzenli olarak tasarrufta bulunmalarını sağlayan, sosyal güvenlik sistemini tamamlayan, yasayla düzenlenmiş ve devlet tarafından vergi avantajları da tanınmış bir kişisel geleceğe yatırım sistemidir.

Bireysel emeklilik sistemi, şeffaf bireysel hesaplara dayanan fon esaslı bir sistemdir. Hem devlet hem de bağımsız kuruluşların gözetim ve denetiminde olması sebebiyle güvenilirdir.

Bu sistemde katılımcılar, mevcut gelir düzeyleri doğrultusunda emeklilik dönemlerine ait beklentilerini göz önüne alır, katkı payı tutarlarını belirlerler. Bu sisteme katılım tamamen gönüllü olarak gerçekleşir.

Sosyal güvenliğiniz olsa dahi Bireysel Emeklilik Sistemine dahil olmanız, emeklilik döneminizde daha rahat ve mutlu yaşam sürmenizi sağlayacak standartlara sahip olmanızı sağlar.

2.  BES' in Hayat sigortasından farkları!

Bireysel Emeklilik Sistemi ile Hayat sigortası arasındaki farklar aşağıdaki tabloda olduğu üzeredir.    

 


 Birikimli Hayat Sigortaları
 

 
Bireysel Emeklilik Sistemi
 

Teminat farklılıkları nelerdir?

Ürünün yapısına göre vefat ve maluliyet gibi riskleri içerir.

Risk teminatı içermez. Bu teminatlara sahip olmak için ayrıca hayat veya ferdi kaza sigortası yaptırmak gerekir.

Kimler katılabilir?

Vefat teminatı verilmedikçe, yaş sınırlaması yoktur.

Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip herkes katılabilir.

Sistem denetleniyor mu?

Hazine Müsteşarlığı, bağımsız dış denetim, ve şirket iç aktüeryal denetimine tabidir.

Hazine Müsteşarlığı, SPK, bağımsız dış denetim ve emeklilik şirketi iç denetimine tabidir. Ayrıca günlük olarak Emeklilik Gözetim Merkezi  tarafından gözetim yapılmaktadır.

Fon varlıkları güvende mi?

Birikimler, Hazine Müsteşarlığı lehine bloke edilir ve şirket hesaplarında takip edilir.

Fon varlıkları şirket hesaplarında yer almaz. Takasbank nezdinde saklanır.

Fon varlıklarını kim yönetir?

Sigorta şirketi yönetir.

Konusunda uzman portföy yönetim şirketleri yönetir.

Yatırıma yönlendirme nasıldır?

Ürün yapısı çoğunlukla fon tercihi ve değişikliğine izin vermez.

Katılımcı, katkı paylarının hangi emeklilik fonunda ve ne oranda değerlendirileceğini tamamen kendisi belirler. Bu amaçla yılda azami 6 kez değişiklik yapabilir. Emeklilik planını ise yılda azami 4 kez değiştirebilir. 

Katkı payı ve prim ödemelerinde vergi avantajı  var mıdır?

7 Ekim 2001 ve sonrası başlangıçlı poliçelerde ödeme yapılan dönemde elde edilen ücretin ya da gelirin %5?i, asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak kaydıyla vergi matrahından indirilebilir.

Ödeme yapılan dönemde elde edilen ücretin ya da gelirin %10?u, asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak kaydıyla vergi matrahından indirilebilir.

Devir yapılabilir mi?

Sigorta ettiren poliçesini başkasına devredebilir.

Katılımcı değiştirilemez, ancak katılımcı ad ve hesabına katkı payı ödeyen kişi değiştirilebilir.

Aktarım amacıyla şirket değiştirilebilir mi?

Şirket değiştirilemez.

Aynı şirkette en az bir yıl kalmak kaydıyla her yıl emeklilik şirketi değiştirilebilir.

Hesaplar birleştirilebilir mi?

Poliçeler birleştirilemez.

Katılımcı aynı ve farklı şirketlerdeki sözleşmelerini birleştirme hakkına sahiptir.

Emeklilik süresi nedir?

Yaş sınırı olmadan asgari 10 yıl prim ödeyerek emekli olunabilir.

56 yaşını doldurmak, en az 10 yıl sistemde kalmak ve bu süreye ait katkı payını ödemiş olmak şartıyla emekli olunabilir.

Emekli olmadan birikimlerini alma hakkı var mıdır?

5 Kasım 2007 öncesi başlangıçlı poliçeler için;

İştira süresi dolmadan ayrılmak mümkün olmayıp, süre dolduktan sonra ayrılma durumunda ilgili vergiler düşülür.

5 Kasım 2007 ve sonrası düzenlenen poliçeler için;

İştira süresi dolmadan ayrılma durumunda, birikimlerden azami %3 oranındaki kesinti ve ilgili vergiler düşülür. İştira süresi dolduktan sonra ayrılma durumunda, ilgili vergiler düşülür.

Katılımcı istediği zaman sistemden ayrılabilir, katkı payı ödemeye ara verebilir. Ancak erken ayrıldığı için avantajlı vergi oranlarından faydalanamaz.

Ayrılma durumunda vergilendirme nasıldır?

7 Ekim 2001 öncesi başlangıçlı poliçeler için;

- 10 yıl prim ödemeden ayrılanlara yapılan ödemede, ödenmiş prim ve aidatlar toplamından fazla olan kısmı alacak faizi olarak değerlendirilip sigortalı tarafından beyan yoluyla vergiye tabi tutulur.

- 10 yıl prim ödeyerek ayrılanlarda, en yüksek devlet memuruna ödenen en yüksek ödeme tutarını aşan kısım ücret olarak değerlendirilip vergiye tabi tutulur.

7 Ekim 2001 ve sonrası başlangıçlı poliçeler için:

- 10 yıl prim ödemeden ayrılanlara yapılan ödemelere %15,

- 10 yıl prim ödeyip ayrılanlar ile vefat, maluliyet ve tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelere ise toplamda %9 vergi uygulanır.

- 10 yıl katkı payı ödemeden sistemden ayrılanlara yapılan ödemelerde %15,

- 10 yıl katkı payı ödeyip 56 yaşını doldurmadan ayrılanlara yapılan ödemelere %10,

- Emekliliği hak edip ayrılanlara yani 10 yıl katkı payı ödeyip 56 yaşını doldurarak ayrılanlarla vefat, maluliyet, tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelerde ise sadece %3,75 vergi uygulanır.

Cayma hakkı var mıdır?

Yokttur.

Sözleşme yürürlüğe girmeden önce (teklif formunun imzalandığı tarihten itibaren 30 gün içerisinde) katılımcı cayma hakkına sahiptir. Bu durumda katılımcının yaptığı tüm ödemeler varsa getirisi ile birlikte katılımcıya iade edilir.

3.  Neden BES yaptırılmalı?

Bireysel Emeklilik Sistemine girmek için pek çok neden bulunmaktadır. Başlıklar halinde bu nedenleri inceleyecek olursak;

a) Ek emeklilik gelirine duyulan gereksinme için BES yaptırılmalıdır.

Sosyal Güvenlik Kurumu'na üye olsanız dahi alacağınız emekli maaşı alıştığınız hayat standardını korumak için yeterli olmayacaktır. Emekliliğinizi daha rahat ve konforlu geçirmek için Bireysel Emeklilik Sisteminden alacağınız ek geliri kullanırsınız.

Sistemde 10 yıl katkı payı ödeyerek kalmak ve 56 yaşınızı tamamlamak suretiyle alacağınız ek gelir ile emekliliğinizde de alıştığınız hayat standardını devam ettirirsiniz. Emeklilik birikimlerinizin tamamını toplu olarak alabileceğiniz gibi, emeklilik şirketi ile imzalayacağınız yıllık gelir sigortası sözleşmesi veya programlı geri ödeme planı kapsamında kendinize maaş bağlanmasını da talep edebilirsiniz.

b) BES uzun vadeli güvenli bir yatırım aracıdır.

Bireysel Emeklilik Sisteminde birikimleriniz her yönden güvence altındadır. Ödediğiniz katkı paylarıyla alınan emeklilik yatırım fonları, emeklilik şirketinden bağımsız olarak Takasbank' ta saklanır. Emeklilik şirketinizin faaliyetleri yılda en az bir kere Hazine Müsteşarlığı, fonların ve portföy yöneticilerinin faaliyetleri ise yılda en az bir kere Sermaye Piyasası Kurulu tarafından denetlenir. Ayrıca yine emeklilik şirketinizin yılda en az bir kere bağımsız dış denetim yaptırması zorunlu olduğu gibi, fonların hesap ve işlemleri ayrıca üçer aylık dönemler itibariyle bağımsız dış denetime tabidir. Şirketlerin günlük faaliyetleri ise Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) tarafından elektronik ortamda gözlemlenir...

c) BES esnek ve şeffaf bir sisteme sahiptir.

Seçtiğiniz fonları, emeklilik planınızı ve dahası emeklilik şirketinizi değiştirme hakkınız vardır.

Bireysel Emeklilik hesaplarınız Takasbank' ta tutulur. Bu hesaplardan günlük olarak fon paylarınızı izleyebilirsiniz. Ayrıca hesaplarınızla ilgili detaylara emeklilik şirketinizin web sitesi ve çağrı merkezi kanalıyla ulaşabilirsiniz. Sistemin yapısı gereği şeffaflık ve katılımcıların bilgilendirilmesi en üst seviyede gerçekleştirilmektedir.   

d) BES ile küçük tasarruflara profesyonel hizmet alınır.

Bireysel Emeklilik Sistemlerinde portföy yönetimi ayrıcalıklı bir öneme sahiptir. Bu nedenle tasarruflarınızın değerlendiği emeklilik yatırım fonları profesyonel fon yöneticilerinin bulunduğu portföy yönetim şirketlerince yönetilir.

e) BES bireysel tercihlere açıktır.

Sisteme girmeden önce risk getiri profilinizi belirlemeye yönelik bir test yapılması zorunludur. Bu amaçla size bir risk getiri profili formu uygulanır. Bu şekilde emekliliğe yönelik beklentileriniz, gelir düzeyiniz ve almak istediğiniz risk derecesi üzerinde hem teoride hem de pratikte bilgi sahibi olursunuz. Emeklilik şirketiniz size analiz sonuçlarına uygun bir emeklilik planı ve fon dağılımı teklifi sunar. Emeklilik planınızı yılda azami 4 defa, yatırım yapmak istediğiniz fonların seçimini veya dağılım oranlarını ise yılda azami 6 defa değiştirme hakkınız vardır.

f) BES size vergisel teşvikler kazandırır.

Devlet, Bireysel Emeklilik Sistemini  değişik aşamalarda çeşitli vergi avantajları ile desteklemektedir. Katkı paylarının ödenmesi aşamasında ödediğiniz katkı paylarını ücretli iseniz brüt maaşınızın %10'unu, beyana tabi iseniz gelirinizin yine %10'unu ve her halükarda brüt asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak kaydıyla vergi matrahınızdan indirebilirseniz.

Bu tür bir vergi avantajı diğer yatırım araçlarında mevcut değildir. Bu nedenle vergi avantajınızı kullanmanızı kesinlikle tavsiye ediyoruz. Bu şekilde katkı payı ödemeyen birine nazaran ücretiniz veya geliriniz daha fazla olacaktır. Çünkü, vergi avantajınızı kullandığınızda ödediğiniz katkı payının bulunduğunuz vergi dilimine göre değişecek bir bölümü ücretinize veya gelirinize eklenmiş olacaktır.

Katkı paylarının değerlendirilmesi aşamasına bakacak olursak, emeklilik yatırım fonlarının kazançları kurumlar vergisinden istisna edilmiştir ve istisna kazanç üzerinden gelir vergisi stopajı olmayacaktır.

g) BES'te şirket değiştirme (aktarım) ve hesap birleştirme hakkı vardır.

Mevcut şirketinizdeki emeklilik sözleşmesinin yürürlük tarihinden itibaren bir yıl sonra başka bir emeklilik şirketine geçme veya hesabınızı başka bir emeklilik şirketindeki hesabınızla birleştirme hakkınız vardır.

h) BES'te katkı payı ödemelerine ara verme hakkı mevcuttur.

Dilerseniz katkı payı ödemelerinize ara verebilirsiniz. Ara vermek istemediğiniz fakat mali açıdan zorlanacağınız durumlarda katkı payınızı emeklilik planınızda öngörülen asgari katkı payı tutarından az olmamak kaydıyla değiştirebilirsiniz.

Emeklilik için gereken sürenin hesaplanılmasında ara verdiğiniz dönemler ancak o döneme ait asgari katkı payları ödendikten sonra dikkate alınır.

i) BES'te Grup Emeklilik Sözleşmeleri ile grup halinde katılma hakkı vardır.

İşveren, dernek, vakıf, tüzel kişiliği haiz meslek kuruluşu ve sair kuruluşlar grup kurucusu çalışanları/üyeleri için bireysel emeklilik sisteminde ferdi olarak sahip olacakları tüm hakları daha uygun şartlarla sağlayan grup emeklilik planları oluşturabilir, Eğer işverenseniz, sponsor kuruluş olarak çalışanlarınız ad ve hesabına katkı payı ödeyerek de onlar adına bir grup emeklilik planı oluşturabilirsiniz. Çalışanlarınızın size olan bağlılıklarının artması için ödediğiniz katkı payları ve bunların getirilerine 5 yılı aşmamak kaydıyla hak kazanma süresi (vesting) süresi uygulayabilirsiniz. Üstelik çalışanlarınız adına ödediğiniz katkı paylarını, ücretle ilişkilendirmeksizin ticari kazancınızdan gider olarak indirebilirsiniz. Bu tür bir uygulama size, çalışanlarınıza aynı tutarda yapacağınız maaş artışından çok daha az maliyet getirir.

Sisteme grup olarak girilmiş olsa dahi tüm katılımcıların birikimleri ayrı hesaplarda takip edilir. Gruptan ayrıldıktan sonra ise bireysel olarak sistemde kalınabilir.

4.  BES'te vergi avantajları nelerdir?

Bireysel emeklilik sistemi, tüm aşamalarında devlet tarafından vergisel teşviklerle donatılmıştır. Katkı payı yatırırken, fon varlıklarınız değerlenirken, sistemden ayrılırken Bireysel Emeklilik Sisteminin her aşamasında ayrı bir vergi avantajından yararlanırsınız. Üstelik bu avantajları sadece kendiniz için değil, eşiniz ve çocuklarınız için ödediğiniz katkı payları için de kullanabilirsiniz.

Peki nedir bu avantajlar?

Bu avantajları aşama aşama incelersek;

1 - Katkı payı ödeme aşamasında

a) Katılımcılar tarafından ödenecek katkı payları;

Ücretlilerde, katkı payının ödendiği ayda elde edilen ücretin %10'u,

Gelir vergisi beyannamesi veren mükelleflerde, beyan edilen yıllık gelirin %10'dur.

Yıllık toplamda ise brüt asgari ücretin yıllık tutarını geçmemek kaydıyla gelir vergisi matrahından indirilebilir. Vergi avantajınızı kullanmak için tahsilat makbuzlarınızı işyerinizin muhasebe bölümüne ibraz etmeniz yeterli olacaktır.

b) Çalışanlar adına işverenlerce ödenen katkı payları;

İşverenler çalışanları adına ödedikleri katkı paylarını, ödendikleri ayda elde ettikleri gelirin %10'una kadar olan kısmını ticari kazanç tespitinde gider olarak yazabilir.

Vergi avantajınızı kullanmak için tahsilat makbuzlarınızı muhasebecinize ibraz etmeniz yeterlidir.

Her iki seçenekte de indirebilecek tutar, çalışanın elde ettiği ücretin %10'unu ve yıllık toplamda brüt asgari ücretin yıllık tutarını geçemez.

Konuyu daha iyi anlayabilmek için örnek tabloyu inceleyiniz.

  

Katkı payı ödeyen için (YTL)

Katkı payı ödeyen için (YTL)

Katkı payı ödeyen için (YTL)

A

Aylık Brüt Ücret 

1.000

1.000

B

İşsizlik Primi ( A * %1)

10

10

C

SSK Primi ( A * %14)

140

140

D

Bireysel Emeklilik Katkı Payı 

-

100

E

Gelir Vergisi Matrahı (A - B - C -  D)

850

750

F

Gelir Vergisi (E * %27) 1

229,50

202,50

J

Gelir Vergisi Üzerinden Vergi Avantajı

-

27

Ücretlilerin gelir vergisi oranı yıl içerisinde matrah arttıkça yükselir. Örnekte gelir vergisi oranının %27 olduğu varsayılmıştır.

Bu örnekte olduğu üzere 100 TL' lik katkı payının 27 TL'si vergi avantajı olarak size geri döner.

2 - Katkı Paylarının Değerlenmesi Aşamasında

Katkı paylarının değerlendirilmesi aşamasına bakacak olursak, emeklilik yatırım fonlarının kazançları kurumlar vergisinden istisna edilmiştir ve istisna kazanç üzerinden gelir vergisi stopajı olmayacaktır.

3 - Sistemden Ayrılma Aşamasında

a) Minimum 10 yıl katkı payı ödeyip 56 yaşını doldurarak ayrılanlara (emekliliğe hak kazananlara) veya vefat, maluliyet, tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelerin %25'i gelir vergisinden istisna edilir ve kalan %75' lik kısma %5 oranında (toplamda %3,75)  vergi uygulanır.

b) 10 yıl katkı payı ödeyip 56 yaşını doldurmadan ayrılanlara yapılan ödemelere %10 vergi uygulanır.

c) 10 yıl katkı payı ödemeden sistemden ayrılanlara yapılan ödemelere %15 vergi uygulanır.

5.  Sıkça sorulan sorular

5.1. Plan ve şirket seçerken nelere dikkat edilir?

Dünyanın önde gelen araştırma şirketlerinin yaptıkları çalışmalara göre, bireyler emekliliklerini emanet edecekleri emeklilik şirketini seçerken;

  1. Güvenilirliğine,
  2. Sermaye yapısına,
  3. Geçmişteki uygulamaları ile müşteri memnuniyeti yaratıp yaratmadığına,
  4. Uzun vadede birikimlere yön verebilecek kadar güçlü olup olmadığına,
  5. Teknolojik yeniliklere uyum sağlayabilmesine,
  6. Katılımcılara bilgiyi en kısa sürede en doğru ve en şeffaf şekilde ulaştırmasına,
  7. Ülkenin her noktasından veya yurtdışından şirkete ulaşma olanağına,
  8. Birikimlere yüksek getiri sağlamasına
  9. Satış sonrası hizmetlerinin düzenli olmasına,
  10. Hizmet veren kişilere, disipline, eğitim ve bilgi açısından yeterli derece uzman olmasına

dikkat etmektedir.

Emeklilik planınızı belirlemek ise çok önemli bir finansal seçimdir. Seçim yaparken göz önüne almanız gereken birçok husus olacaktır;

1. Plan seçimi yapmadan önce planda mevcut kesintiler hakkında bilgi sahibi olmanız ve birden fazla planı karşılaştırmanız gerekir.

Giriş Aidatı:  Tutarı ve ödeme şekli plandan plana değişebilir.

  • Yeni bir Bireysel Emeklilik açtırmanız durumunda sizden giriş aidatı talep edilebilir. Ancak bu tutar emeklilik sözleşmesi teklif formunun imzalandığı tarihte geçerli olan brüt asgari ücretin aylık tutarının yarısını aşamaz.
  • Sözleşmeniz birikimli hayat sigortalarından aktarım, başka şirketten aktarım veya emekliliğe yönelik taahhütte bulunan dernek, vakıf, sandık, tüzel kişiliğe haiz meslek kuruluşu ve sair ticaret şirketindeki emekliliğe yönelik birikimlerin aktarımı yoluyla kurulmuş ise giriş aidatı ödemezsiniz.
  • Giriş aidatı; seçeceğiniz plan dahilinde peşin ya da azami bir yıllık süre içinde taksitler halinde ödenecek şekilde veya tahsilatı 5 yılı aşmamak kaydıyla ertelenmiş olarak belirlenmiş olabilir. Her durumda, tutar teklif formunun imzalandığı tarihte geçerli olan brüt asgari ücretin yarısını aşamaz. 

Yönetim Gideri Kesintisi: Ödediğiniz katkı payına ve/veya planda geçirdiğiniz süreye bağlı olarak yönetim gideri kesintisi değişecektir.

  • Emeklilik şirketlerinin giderlerini karşılamak amacıyla ödenen katkı payları üzerinden azami %8 yönetim gideri kesintisi yapma hakkına sahiptir.

Fon İşletim Gideri Kesintisi: Fonun getirisi bu kesintiden arındırıldıktan sonra hesaplandığından, kesinti oranı ile getiriyi birlikte değerlendirmek gerekir. Yüksek kesinti, fon yönetiminin göstereceği iyi performans ile getiriyi hiç etkilemezken; kötü bir fon performansı, düşük kesinti ile birleştiğinde getiriyi olumsuz yönde etkileyebilir.

  • Emeklilik şirketleri fon birikimi üzerinden azami günlük yüz binde 10 (yıllık %3,65) fon işletim gideri kesintisi yapma hakkına sahiptir.

Asgari Katkı Payı: Planda yer alana asgari katkı payından az olmamak kaydıyla istediğiniz bir tutarı düzenli katkı payı olarak ödeyebilirsiniz. Düzenli olarak ödediğiniz tutarlar, planda geçireceğiniz sürenin yanı sıra emeklilik birikimlerinizi şekillendiren en önemli faktör olacaktır.

  • Her plan için farklı bir asgari katkı payı tutarı belirlenmiş olabilir. Bununla beraber, işveren grup emeklilik sözleşmeleri hariç olmak üzere, asgari katkı payı tutarı aylık brüt ücretin %5?inden az olamaz.
  • Asgari katkı payı tutarları, her sene yeniden güncellenir.
  • Ödemelerinizde sıkıntı yaşadığınız takdirde katkı payı tutarlarınızda o plandaki asgari katkı payının altında kalmamak suretiyle değişiklik yapabilirsiniz. 

2. Plan seçimi yaptıktan sonra seçeceğiniz fon veya fonlar ile bunların dağılım oranı söz konusu fonların performanslarıyla bağlantılı olarak emeklilik birikimlerinizin tutarını belirleyecektir. Size uygulanacak risk getiri profili analizi, fon tercihinizi yapmanızda yardımcı olacaktır.  

3. Grup sözleşmeleri, bireysel sözleşmelere nazaran daha düşük maliyetleri sebebiyle daha avantajlı koşullara ve kesinti oranlarına sahiptir. Bu nedenle eğer şartlarınız uyuyorsa grup sözleşmelerinde yer almayı tercih ediniz.

5.2. Ayrılma, ara verme, ek katkı ve başlangıç katkı payı

Ayrılma: Sistemden herhangi bir anda ayrılma hakkına sahipsiniz.

1. Emeklilik hakkını kazanmadan sistemden ayrılma: Bu durumda sisteme giriş tarihinden kaynaklanan süreye dair avantajlarınızı kaybedersiniz. Alacağınız ödemeye uygulanacak stopaj oranı eğer 10 yıl ödeyip 56 yaşını doldurmadan ayrılıyorsanız %10, 10 yıl katkı payı ödemeden ayrılmanız durumunda ise %15 olacaktır. Üstelik, giriş aidatınızı taksitli olarak öder veya ertelemeyi tercih ederseniz ayrılma ya da başka bir şirkete aktarma halinde kalan taksitler veya ertelenmiş tutarlar birikimlerinizden indirilebilir.

2. Maluliyet durumunda sistemden ayrılma: Maluliyet sebebiyle ayrılma talebinde bulunabilmek için katılımcının sosyal güvenlik mevzuatı çerçevesinde maluliyet gelirine hak kazanmış olması gerekir. Sosyal güvence yok ise maluliyet halinin resmi sağlık kurumlarınca verilecek bir raporla belgelenmesi gerekir. Maluliyet durumunda yapılan ödemeler, emeklilik hakkını kazanıp ayrılanlara uygulanan %3,75 oranı ile aynıdır.

3. Vefat durumunda sistemden ayrılma: Katılımcının vefat etmesi halinde birikimler emeklilik sözleşmesinde belirtilen lehdarlara veya kanunî mirasçılara ödenir. Vefat durumunda yapılan ödemeler emeklilik hakkını kazanıp ayrılanlara uygulanan %3,75 oranı ile aynıdır.

4. Emekliliğe hak kazanarak sistemden ayrılma: Katılımcılar arzu ettikleri aylık katkı payını en az 10 yıl ödemek ve 56 yaşını doldurmak kaydı ile emeklilik hakkı kazanırlar. Bu aşamada birikimlerinin;

  • Bir kısmının veya tamamının bir defada ödenmesini talep edebilir.
  • Bunun dışında birikimlerinin bir kısmının veya tamamının yıllık gelir sigortasına aktarılmasını talep edebilir. Yapılacak sözleşme çerçevesinde, kendisine belirli bir süre veya ömür boyu maaş bağlanmasını talep edebilir.
  • Ayrıca, belirlenen geri ödeme programına göre birikimlerini kısım kısım şirketten almayı da tercih edebilir.     

Ara verme:

Katkı payı ödemelerine ara verme hakkına sahipsiniz. Ödeme planınızda yer alan katkı payı tutarlarından herhangi birini ödemediğiniz veya daha azını ödediğiniz zaman ödemeye ara verdiğiniz anlaşılır.

Ara verdiğiniz döneme ait asgari katkı paylarını, emeklilik hakkınızı kullanacağınız zaman ödediğiniz takdirde ara verilen dönem emekli olmanız için gereken sürenin hesabında dikkate alınır.

Ödemeye bir yıldan fazla ara vermeniz durumunda emeklilik şirketi, emeklilik planınızda yer alması kaydı ile Emeklilik Gözetim Merkezi ve Takasbank?a ödediği sabit giderlere karşılık gelen bir tutarı birikimlerinizden indirebilir.

Ek katkı ve başlangıç katkı payı

Sisteme katılan bir katılımcı 3 farklı şekilde katkı payı ödemesi yapabilir.

1. Düzenli katkı payı: Belirlenmiş ödeme sıklığına göre düzenli olarak yatırılan katkı payları.

2. Başlangıç katkı payı: Her planda olmamakla birlikte bazı planların özelliklerine bağlı olarak ilk girişte toplu yatırılması istenen tutardır. Başlangıç katkı payına dair esas ve usuller emeklilik planında önceden tanımlanır. 

3. Ek katkı payı: Düzenli katkı payından ayrı olarak yatırılan katkı paylarıdır. Katılımcılar ek katkı paylarını diledikleri zaman yatırabilirler. Ek katkı payı ve bu ödemelerden yapılacak kesintilere dair esas ve usuller emeklilik planında belirtilir.

Düzenli katkı payından ayrı olarak yatırılan her tutar, ek katkı payı olarak geçmeyebilir. Böyle bir durumda tatbik edilecek uygulamaya dair esaslar genel mevzuata aykırı olmamak kaydı ile emeklilik planında yer alır. Bu tür ödemeler;

  • Talep edilmesi halinde varsa son bir yıllık döneme ait ödenmemiş katkı paylarına mahsup edilebilir.
  • Ödeme tarihinden itibaren azami bir yıllık dönemde ödenmesi gereken katkı payı olarak kabul edilebilir.
  • Ek katkı payı olarak kabul edilebilir.

5.3. Emeklilik şirketinin yükümlülükleri

Teklifin reddi

Sözleşme, teklif formunun katılımcı tarafından imzalandığı tarihi takip eden 30. günde yürürlüğe girer. Şirket yürürlük tarihinden önce teklifi reddede ise yapılan tüm ödemeler kesinti olmaksızın ve varsa fon gelirleri ile birlikte 7 iş günü içerisinde katılımcıya iade edilir.

Aktarım

Dilediğiniz takdirde birikimlerinizi bir yıl geçmesi kaydıyla başka bir emeklilik şirketine aktarabilirsiniz. Aktarım yolu ile kurulan sözleşme için giriş aidatı ödenmez. Aktarım talep formunun mevcut şirkete ulaştığı tarihten itibaren en geç 7 iş günü içinde birikimler aktarım yapılacak şirkete aktarılır.

Hesap birleştirme

Aynı veya farklı şirketlerde açılmış olan bireysel emeklilik hesapları birleştirilebilir. Aynı şirketteki hesaplarınızı birleştirirken herhangi bir sınırlama yoktur. Ancak farklı şirketlerdeki hesaplarınızı birleştirebilmeniz için kapanan hesabın şirkette en az 1 yıl kalmış olması gerekir. Hesap birleştirme yolu ile fon dağılımı değişikliği ve plan değişikliği hakları birleştirilemez. Birleştirilen hesaplar tekrar ayrıştırılamaz. Talep yazılı olarak şirkete ulaştığı tarihten itibaren en geç 7 iş günü içinde gerçekleştirilir.

Katkı paylarını yatırıma yönlendirme

Emeklilik sözleşmeniz yürürlüğe girmeden önce şirket hesabına intikal eden tutarlar intikali takip eden en geç 2. iş gününde likit fonda, emeklilik sözleşmeniz yürürlüğe girdikten sonra yürürlüğü takip eden en geç 2. iş gününde tercih ettiğiniz fonlarda yatırıma yönlendirilir.

Fon dağılımı/emeklilik planı değişikliği

Talebi takip eden en geç 2. iş gününde:

Fon dağılım talepleri için fon alım satım talimatları verilir,

Plan değişikliği talepleri için yeni plana geçiş işlemi gerçekleştirilir.  

Sponsor kuruluş ödeme yapmaz ise

Sponsor kuruluş, ödemesi gereken bir katkı payını ödeme tarihinden itibaren 30 gün içinde ödemez ise şirket tarafından katılımcıya 5 iş günü içinde bildirim yapılır.

Sistemden ayrılma

Ayrılma talep formunun şirkete ulaştığı tarihten itibaren 7 iş günü içinde birikimleri katılımcıya ödenir. 7 iş günlük süre emeklilik hakkını kazanarak ayrılma durumunda da geçerlidir.

5.4. Haklarınız

Cayma hakkı

Sözleşme, teklif formunun katılımcı tarafından imzalandığı tarihi takip eden 30. günde yürürlüğe girer. Dolayısı ile katılımcının bu tarihten önce cayma hakkı vardır. Bu durumda yapılan tüm ödemeler kesinti olmaksızın ve varsa fon gelirleri ile birlikte 7 iş günü içerisinde iade edilir. 

Katkı payı değişikliği hakkı

Mali açıdan zorlanacağınız hallerde, katkı payı tutarınızı planda belirlenmiş asgari katkı payından az olmamak kaydıyla dilediğiniz zaman yeniden belirleyebilirsiniz.

Ara verme hakkı

Dilediğiniz zaman ödemelerinize ara verebilirsiniz. Ancak ara verdiğiniz döneme ait sürenin emeklilik hesabınızda dikkate alınması için o döneme ait asgari katkı payını ödemeniz gerekmektedir.

Plan değişikliği hakkı

Plan değişikliği yılda 4 defa yapılabilir.

Fon dağılımı değişikliği hakkı

Fon dağılımı yılda 6 defa değiştirilebilir.

Aktarım hakkı

Dilediğiniz takdirde birikimlerinizi en son aktarım yaptığınız tarihten itibaren en az 1 yıl geçmesi kaydı ile başka bir emeklilik şirketine aktarabilirsiniz.

Hesap birleştirme hakkı

Aynı veya farklı şirketlerdeki hesaplarınızı birleştirebilirsiniz. Aynı şirketteki hesaplarınızı birleştirirken bir sınırlama yoktur. Ancak farklı şirketlerdeki hesaplarınızı birleştirebilmeniz için kapanan hesabın şirkette en az 1 yıl kalmış olması gerekir.

Birden fazla sözleşme yapma hakkı

Katılımcılar, ister aynı şirkette ister başka şirketlerde birden fazla emeklilik sözleşmesi yaptırabilirler. Farklı tarihlerde yürürlüğe girmiş birden fazla emeklilik sözleşmeniz olduğunda emeklilik hakkı kazanmanız için gereken süre hesaplanırken ilk sözleşmenizin başlangıç tarihi esas alınır. Emeklilik hakkınızı tüm sözleşmelerinizde kullanmak için emeklilik şirketinize hesap birleştirme talebinde bulunmanız yeterlidir.

5.5. Emeklilik sözleşmenizi başka bir emeklilik şirketine aktarma

Mevcut şirketinizdeki emeklilik sözleşmenizi, yürürlük tarihinden itibaren bir yıl sonra başka bir emeklilik şirketine aktarabilirsiniz.

Aktarım işleminde dikkat edilmesi gereken hususlar;

  • Aktarım talebi yalnızca katılımcı veya varsa sponsor kuruluş tarafından yapılabilir.
  • Aktarma işlemini talep etmeden önce aday şirketin plan özelliklerini ve kesinti yapısını incelemenizde fayda vardır.
  • Mevcut planınızda giriş aidatınızı taksitli olarak ödemeyi veya ertelemeyi tercih etti iseniz başka şirkete aktarma halinde kalan taksitler veya ertelenmiş tutarlar birikimlerinizden indirilebilir. Bu nedenle talepten önce mevcut planınızı bu açıdan incelemeniz gerekir.
  • Yeni emeklilik sözleşmesi için yeniden giriş aidatı ödenmez.
  • Katılımcının bireysel emeklilik sistemine giriş tarihinden kaynaklanan süreye ilişkin hakları ile varsa hak kazanma süresine ilişkin diğer hakları aktarım yapılan şirkette aynen korunur.

Aktarım işlemi aşamaları

1. Katılımcı hesap özeti almak için mevcut şirketine başvurur. Mevcut şirket hesap özetini, aktarım bilgi formunu ve aktarım talep formunu en geç 5 iş günü içerisinde katılımcıya ulaştırmakla yükümlüdür.

2. Katılımcı bu belgeleri inceledikten sonra aktarım yapmaya karar verirse, hesap özeti ile birlikte aday şirkete başvurur. Aday şirket katılımcıya plan önerisinde bulunup kesintileri hakkında bilgi verir. Katılımcı aday şirkete ait teklif formunu doldurur ve aday şirkete gönderir. Mevcut şirketinden aldığı aktarım talep formuna, doldurduğu teklife ilişkin bilgileri de yazarak mevcut şirketine gönderir.  

3. Aktarım talep formunun mevcut şirkete ulaştığı tarihten itibaren en geç 7 iş günü içinde birikimler aday şirkete aktarılır.

4. Aday şirketteki emeklilik sözleşmesi birikimlerin aktarıldığı tarih itibarı ile yürürlüğe girer ve 5 iş günü içinde yeni emeklilik sözleşmesi katılımcıya veya varsa sponsor kuruluşa gönderilir.

5.6. Emeklilik

Emekliliğe hak kazanmak için sisteme ilk giriş tarihinden itibaren en az 10 yıl sistemde bulunmak ve 10 yıl süreyle katkı payı ödeme koşulu ile 56 yaşını tamamlamak gerekir.

Eğer aynı şirkette veya başka şirketlerde birden fazla emeklilik sözleşmeniz var ise tüm emeklilik sözleşmelerinizden emekliliğe hak kazanabilmeniz için en az bir emeklilik sözleşmenizden emekliliğe hak kazanmış olmanız yeterlidir.

Emeklilik hakkınızı tüm sözleşmelerinizde kullanmak için emeklilik şirketinize hesap birleştirme talebinde bulunmanız gerekir. Söz konusu hakkı kullanmadığınız takdirde diğer sözleşmelerinizden emekliliğe hak kazanmanız için her birinde ayrı ayrı 10 yıl katkı payı ödeme ve 56 yaşını tamamlama şartı aranır. 

Emeklilik seçenekleri

  • Toplu alım: Birikimlerinizin tamamını toplu olarak alıp ayrılabilirsiniz.
  • Programlı geri ödeme seçeneği: Birikimlerinizin bir kısmını alarak kalanını veya tümünü programlı geri ödeme adı altında kısım kısım almayı tercih ederseniz, hazırlanacak program çerçevesinde aylık, 3 aylık, 6 aylık veya yıllık dönemlerde ödeme talep edebilirsiniz.

    Bu seçenekte bazı kısıtlamalar mevcuttur. Fon dağılımınızı değiştirme ve aktarım haklarınızı kullanmaya devam edebilir, birikimlerinizin tamamını istediğiniz anda alabilirsiniz. Ancak, ilgili hesaba katkı payı ödeme veya hesap birleştirme hakkınız yoktur. Ödeme dönemi ve tutarınızı yılda en fazla 2 kez değiştirebilirsiniz.
  • Yıllık gelir sigortası: Emeklilik sözleşmenizden ayrıldıktan sonra yapılan ayrı bir sözleşmedir. Birikimlerinizin bir kısmını alarak kalanını veya tümünü bir yıllık gelir sigortası sözleşmesine aktarabilir ve bu çerçevede size ömür boyu veya belirli süreler için aylık, 3 aylık, 6 aylık veya yıllık dönemlerde maaş bağlanmasını talep edebilirsiniz.

Başvuru süreci: Başvurunuz üzerine şirketiniz, en 5 iş günü içerisinde emeklilik bilgi formunu ve hesap özetinizi size ulaştırır. Emeklilik bilgi formundaki seçeneklere göre emeklilik tercihinizi yazılı olarak şirketinize bildirmeniz gerekecektir. Talebinizi birikimlerinizin tamamının ödenmesi için yaptı iseniz ödemeniz 7 iş günü içerisinde gönderilecektir.

Vergilendirme

Erken ayrılma durumunda:

  • 10 yıl süre ile katkı payı ödemeden sistemden ayrılırsanız birikimlerinize %15,
  • 10 yıl süre ile katkı payı ödemiş olmakla birlikte emeklilik hakkı kazanmadan ayrılırsanız birikimlerinize %10,

Emekliliğe hak kazanıp ayrılma durumunda:

  • 10 yıl süre ile katkı payı ödeyip 56 yaşını doldurarak sistemden ayrılırsanız (sistemden vefat, maluliyet veya tasfiye gibi nedenlerle ayrılanlar da dahil olmak üzere) birikimlerinize sadece %3,75 oranında stopaj uygulanır.

5.7. Grup Emeklilik Sözleşmeleri

Gruba bağlı bireysel emeklilik sözleşmelerinde işyeri, tüzel kişiliği haiz meslek kuruluşu, dernek ve sair kuruluş bu planda GRUP KURUCUSU olarak anılır ve katkı payı katılımcı tarafından ödenir.

Grup kurucusu, çalışanları veya üyeleri adına emeklilik şirketi ile birlikte grup emeklilik planı oluşturur ve planın müzakeresi, işletilmesi ve uygulamasına yardımcı olur. Sözleşmeden kaynaklanan haklar kural olarak katılımcı tarafından kullanılır. Fon dağılımı değişikliği, emeklilik plan değişikliği ve aktarım hakları grup kurucusuna devredilebilir.

İşveren grup emeklilik sözleşmelerinde işyeri, tüzel kişiliği haiz meslek kuruluşu, dernek, veya sair kuruluş bu planda SPONSOR KURULUŞ adıyla anılır ve katılımcı ad ve hesabına ödenecek katkı paylarının tamamı sponsor kuruluş tarafından ödenir.

Fon dağılımı plan değişikliği ve aktarım hakları hak kazanma süresi* sonuna kadar kural olarak sponsor kuruluş tarafından kullanılabilir. Sponsor kuruluş, fon dağılımı değişikliği kullanım hakkını katılımcıya devredebilir. Teklif formu ve giriş bilgi formu sponsor kuruluş tarafından doldurularak imzalanır. Yürürlük tarihinden itibaren 5 iş günü içerisinde sponsor kuruluşa "sözleşme", katılımcılara ise "grup emeklilik sertifikası" gönderilir.

* Hak kazanma süresi (Vesting): Sponsor kuruluş tarafından ödenen katkı payları ile bunların getirilerinin tamamına katılımcı tarafından hak kazanılması için işveren grup emeklilik sözleşmesinde belirlenen süredir.

  • Bu süre kesinlikle 5 yılı aşamaz.
  • Sürenin 4 yıl olması durumunda, çalışan her 1 yıllık sürede birikimlerin en az %25?ine hak kazanır.
  • Sürenin 5 yıl olması durumunda, çalışan her 1 yıllık sürede birikimlerin en az %20?sine hak kazanır.
  • Sürenin 3 yıl ve daha az olması durumunda yıl bazında bir sınırlama uygulanamaz.

5.8. Dernek, Vakıf, Sandık ve diğer emeklilik birikimlerinin aktarımı

Yetkili organlarınca karar alınması kaydı ile üyelerine veya çalışanlarına emekliliğe yönelik taahhütte bulunan dernek, vakıf, sandık, tüzel kişiliğe haiz meslek kuruluşu ve sair ticaret şirketindeki emekliliğe yönelik birikimler ve taahhütlere ilişkin tutarlar, kısmen veya tamamen 14 Haziran 2012 tarihine kadar,

Bireysel emeklilik sistemine veya yıllık gelir sigortalarına aktarılabilecektir.

Aktarımlara yönelik işlemler her türlü vergi, resim, ve harçtan muaftır.

Bireysel emeklilik sistemine giren katılımcılardan giriş aidatı alınmayacak, aktarılan tutar üzerinden herhangi bir kesinti yapılmayacaktır.